حمام حاج محمد در دل محله قدیمی دربریگ
حمام دربریگ ، حمام حاج محمد در آران و بیدگل ، تنها یک بنای تاریخی نیست، بلکه داستانی دلنشین از دیانت، ایثار و برکت را در خود جای داده است. این حمام به عنوان نمادی از ایمان راسخ حاج محمد است.
در دل محله قدیمی “دربریگ” در دل شهر کویری آران و بیدگل، در کوچه “عصارها”، بنایی تاریخی با قدمتی ۱۸۰ ساله خودنمایی می‌کند: “حمام حاج محمد”. این حمام نه تنها یک بنای تاریخی است، بلکه یادآور داستانی آموزنده از ایمان، ایثار و برکت الهی است.
داستان حمام حاج محمد، به حدود دو قرن پیش باز می‌گردد، زمانی که مردی به نام محمد شیره‌پز در همین محله زندگی می‌کرد. او که به حلال‌خوری و تعهد شهره بود، از طریق شیره‌پزی، رزق حلال خود را به دست می‌آورد.
در آن زمان، «ارده شیره» یکی از غذاهای اصلی و مقوی مردم بود و شغل شیره‌پزی رونق فراوانی داشت. محمد نیز در کارگاه خانگی خود، با زحمت فراوان، کشمش‌ها را پایمال کرده و شیره آن را می‌گرفت و پس از پخت، به مشتریان عرضه می‌کرد.
اما یک روز، اتفاقی ناگوار کام محمد را تلخ می‌کند. او در حین پخت شیره متوجه می‌شود که موشی در دیگ بزرگ شیره افتاده و آن را آلوده کرده است.
محمد که خود را در آستانه ضرری بزرگ می‌دید، بین دو راهی سختی قرار می‌گیرد: نابود کردن شیره و ورشکستگی، یا پنهان کردن این اتفاق و به خطر انداختن سلامت مردم.
پس از کشمکش فراوان با وجدان خود، محمد تصمیم می‌گیرد صبح روز بعد، تمام شیره آلوده را در چاه بریزد و به این ترتیب، ورشکست و فقیر می‌شود.
او تمام دارایی خود را به طلبکاران می‌دهد و تصمیم می‌گیرد موطن خود را ترک کند.
در مسیر خروج از شهر، در حوالی دروازه سلمقان، محمد با کاروانی روبرو می‌شود که به سمت شهر در حرکت بود.
ساربان از او می‌پرسد که چگونه می‌تواند به محله دربریگ و کوچه عصارها برسد، چرا که محموله‌ای برای محمد شیره‌پز دارد.
محمد با شنیدن این نام، اشک در چشمانش حلقه می‌زند و در حالی که گریه امانش نمی‌دهد، خود را به ساربان معرفی می‌کند.
ساربان به او می‌گوید که فردی ناشناس این پنجاه شتر کشمش را برای محمد شیره‌پز فرستاده است.
محمد که از این لطف الهی به شدت متاثر شده بود، به آران و بیدگل بازمی‌گردد و با کمک این محموله، دوباره کار و بار خود را رونق می‌بخشد و به ثروتی زیاد دست می‌یابد.
محمد که از این همه برکت الهی به وجد آمده بود، تصمیم می‌گیرد به شکرانه این نعمت، حمامی بزرگ برای اهالی آران و بیدگل بسازد. او بهترین معماران و مصالح را از نقاط مختلف جمع‌آوری کرده و حمام را در مدت کوتاهی آماده می‌کند.
سال بعد، به زیارت خانه خدا می‌رود و از آن پس، حمام او به “حمام حاج محمد” مشهور می‌شود.
این حمام تاریخی با بافت سنتی و منحصر به فرد خود، با گذشت ۱۸۰ سال همچنان پابرجا بوده و پذیرای اهالی شهرستان آران و بیدگل است.
“حمام حاج محمد” نه تنها یک حمام تاریخی، بلکه نمادی از ایمان، ایثار و برکت در دل کویر بیدگل است و به عنوان میراثی ماندگار، داستان محمد شیره‌پز را برای نسل‌های آینده بازگو می‌کند.
این حمام امروزه همچنین محل برگزاری جشن های ملی و آئینی شهرستان آران و بیدگل است.
این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۹۶۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این حمام به حمام شرف معروف بوده است.
گزارش: روح الله باقری _ عکس: رشید خموشی
